Մի օր 7-րդ դասարանցի Աշոտն այնպիսի ուժով փակեց երկրաչափության դասագիրքը, որ այնտեղ  ապրող երկրաչափական պատկերները դես ու դեն գլորվեցին և  իրար հրմշտեցին։

Լինում են, չեն լինում՝ մի կին ու երեք որդի։ Օրերից մի օր, երբ տղաների մայրը խանութում էր, տեսնում է անկրկնելի գունագեղ նկար։ Նկարում պատկերված էին  ամրոց լեռան գագաթին և շուրջն արածող կենդանիներ։

Ժամանակով մի թագավոր է լինում։ Էս թագավորը մի քանի աղջիկ է ունենում՝ մինը մյուսից գեղեցիկ, բայց ամենից գեղեցիկը լինում է փոքրը. էնքան սիրուն, էնքան շարմաղ, որ էլ չուտես, չխմես, կանգնես ու մտիկ անես։

Թագավորի պալատի կողքին մի անտառ է լինում, անտառում, մի հին լորենու տակ մի ջրհոր։ Էս սիրուն աղջիկը սովորություն է ունենում՝ ամեն օր գնում է էն ոհով տեղը, ջրհորի մոտ խաղ է անում, իր ոսկի գնդակը վերև գցում ու բռնում։ Մի օր էլ խաղալիս շատ բարձր է գցում, չի կարողանում բռնի, ու գնդակն ընկնում է ջրհորը։ Վերևից մտիկ է անում՝ ջրհորը աչքին թվում է անտակ։ Սկսում է աղի-աղի լաց լինել։ Էս լացի ժամանակ հանկարծ մինը ձեն է տալիս.

— Ի՞նչ է պատահել, թագավորի աղջիկ, ինչի՞ համար ես էդպես աղի-աղի լաց լինում։

Մտիկ տա աղջիկն ի՜նչ տեսնի, մի ահագին գորտ ջրհորի պռնկին նստած՝ մարդու նման խոսում է։ Զարմանում է։ Ասում է.

Ամեն ինչ սկսվեց նրանից, որ մայրիկն առավոտյան համբուրեց Մեսրոպին ու նրա կարմրած թուշիկը արևի նմանեցրեց: Մեսրոպն արևի հետ ծանոթ էր: Մեսրոպը գնդակ շատ էր սիրում: Ի՞նչ ընդհանուր բան կա գնդակի ու արեգակի միջև՝ շատ պարզ. ընդհանուրն իհարկե «գակ»-ն է, որ մեսրոպերեն նշանակում է գնդակ:

Եվ Մեսրոպը մայրիկին ոչ միայն արեգակ աչուկներով նայեց, այլև արեգակ թուշիկներով: Եվ հանկարծ… զարմա՜նք… Մայրիկի աչքի առաջ Մեսրոպի թուշիկը փայլեց ինչ-որ անսովոր ոսկեգույն փայլով: Գուցե մեղավորը պատուհանից

Մի թագավորությունում ապրում էին երկու ախպեր: Մեկը աղքատ էր, մյուսը` հարուստ: Աղքատը վարձվեց հարուստի մոտ, ամբողջ ամառը աշխատեց ու ստացավ երկու կոտ գարի: Եկավ տուն, գարին տվեց կնոջը: Կինն ասաց.

Լինում է, չի լինում մի խեղճ մարդ՝ անունը Նազար։ Էս Նազարը մի անշնորհք ու ալարկոտ մարդ է լինում, Է՜նքան էլ վախկոտ, է՜նքան էլ վախկոտ, որ մենակ ոտը ոտի առաջ չէր դնիլ, թեկուզ սպանեիր։ Օրը մինչև իրիկուն կնկա կողքը կտրած՝ նրա հետ դուրս գնալիս դուրս էր գնում, տուն գալիս՝ տուն գալի։ Դրա համար էլ անունը դնում են Վախկոտ Նազար։

Էս Վախկոտ Նազարը մի գիշեր կնկա հետ շեմքն է դուրս գալի։ Որ շեմքն է դուրս գալի՝ տեսնում է ճըքճըքան լո՜ւս-լուսնյակ գիշեր՝ ասում է.

— Ա՛յ կնիկ, ի՜նչ քարվան կտրելու գիշեր է՜... Սիրտս ասում է՝ վեր կաց գնա Հնդստանից եկող Շահի քարվանը կտրի բեր տունը լցրու...

Կինը թե.

— Ձենդ կտրի, տեղդ նստի, քարվան կտրողիս մտիկ արա...

Նազարը թե.

— Ա՛նզգամ կնիկ, ինչո՞ւ չես թողնում ես գնամ քարվան կտրեմ բերեմ տունը լցնեմ։ Էլ ի՞նչ տղամարդ եմ ես, էլ ինչո՞ւ եմ գդակ ծածկում, որ դու համարձակվում ես իմ առաջը խոսես։

Լինում է, չի լինում մի զարմանալի երաժիշտ է լինում։ Մի օր մենակ գնում է անտառի միջով ու միտք անում հազար ու մի բաների մասին, իսկ երբ ձանձրանում է մտածելուց, ասում է.

 — Անտառում ժամանակը դանդաղ է անցնում, պետք է մի լավ ընկեր գտնել։

Արայիկն արդեն 6 տարեկան էր, բայց չգիտես ինչու դեռ շատ փոքրիկ էր երևում ու չէր կարողանում վարժ խոսել: Այդ պատճառով էլ թաղի երեխաները նրա մականունը «Թզուկ» էին դրել: Արայիկը չէր  վիրավորվում նրանցից, հանգիստ պատասխանում էր բոլորին, ով իրեն «Թզուկ» էր անվանում: Նա չէր տխրում թզուկի մասին երգի թզուկի նման, որը շատ էր ուզում մեծանալ, բայց չէր կարող: Արայիկն ուղղակի մտածում էր, որ երևի ինքը երկու անուն ունի` Արայիկ ու Թզուկ: Իսկ ավելի ճիշտ, նա այդ մասին ընդհանրապես չէր մտածում:

Մայրիկը  վաղուց խոստացել էր Արայիկին, որ նրան Հանրապետության հրապարակ համերգի պիտի տանի: Արայիկը շատ-շատ