Հայաստանն ունի պատմամշակութային ու գիտական արժեք ունեցող այնպիսի վայրեր, որոնց մասին անգամ մենք` «մեծիկներս», քիչ գիտենք: Ուրեմն, ուղղենք մեր սխալը և անցնենք գործի: Որպեսզի երեխան լավ իմանա իր երկիրն ու պատմությունը, հետագայում հայրենասեր լինի, մենք պետք է նրան նախևառաջ ծանոթացնենք մեր երկրի այնպիսի արժեքների հետ, ինչպիսին է, օրինակ, Բյուրականի աստղադիտարանը:
Մուշեղ Մխոյանի անվան թիվ 68 դպրոցի ավարտական դասարանի աշակերտներն իրենց դասղեկ ընկեր Հովհաննիսյանի և աստղագիտության ուսուցչուհի ընկեր Գևորգյանի հետ օրերս գնացին Բյուրական` աստղադիտարանին ծանոթանալու:
1946 թվականին ակադեմիկոս Վիկտոր Համբարձումյանի կողմից ստեղծված և վերջինիս անունը կրող Բյուրականի աստղադիտարանը գտնվում է Հայաստանի Բյուրական գյուղում` Արագած սարի լանջին: Այն պատկանում է Գիտությունների ազգային ակադեմիային և տնօրինվում նրա միջոցով: Դա ամենակարևոր աստղադիտարաններից է Արևելյան Եվրոպայում և Միջին Արևելքում:
Աստղադիտարանի ճարտարապետն է եղել Սամվել Սաֆարյանը:
Ուրախ և միաժամանակ զարմացած էին աշակերտները, նրանք բոլորն էլ առաջին անգամ էին Բյուրականում: Եթե ուսուցիչները չլինեին, աշակերտներն այդպես էլ չէին տեսնի այդ հրաշք աշխարհը:
«Ես շատ էի ուզում, որ իմ աշակերտները լինեն այստեղ: Այս այցը շարունակական է լինելու, մենք անպայման նոր արշավներ կունենանք այլ պատմամշակութային վայրեր: Ծախսվում է չնչին գումար, բայց հետաքրքիր հուշերով ու ամենակարևորը` գիտելիքով են տուն դառնում: Եթե ծնողները չեն կարևորում սա և իրենց երեխաներին չեն տանում, գոնե դպրոցը պետք է նախաձեռնող լինի»,-ասում է դասղեկը:
Աշակերտները վազվզում էին այս ու այն կողմ, լուսանկարում, անհամար հարցեր տալիս աստղադիտարանի աշխատակիցներին: Հետաքրքրված էին ամեն ինչով, անգամ Վիկտոր Համբարձումյանի անձնական օգտագործման իրերով` գրիչներ, ձեռագրեր, ակնոց…: Ոմանք էլ, կորցնելով տուն-թանգարանի աշխատակցի հայացքը, գաղտնի լուսանկարվում էին:
«Ես երբեք չեմ պատկերացրել, որ մեր երկրում այսքան գեղեցիկ ու հետաքրքիր վայր կա, մոտ 3 հա տարածք է հիմա մեր դիմաց, որտեղ մեծ աստղագետի տուն-թանգարանն է, մեծ ու փոքր բազմաթիվ աստղադիտարաններ, աստղագետների աշխատավայրը, այգին, որն ինձ ամենաշատը դուր եկավ»,-ասում է աշակերտուհիներից մեկը` Հայկանուշը:
Ամենատպավորիչը երեխաների համար Համբարձումյանի աշխատասենյակն ու ննջասենյակն էին, նրանք անվերջ հարցեր էին տալիս աստղագետի ընտանքի անդամների և կնոջ մասին:
«Մենք երկրորդ կիսամյակում աստղագիտություն ենք անցնելու, շատ ուրախ եմ, որ աշակերտներս արդեն պատկերացում կունենան դասընթացի մասին»,-ասում է ընկեր Գևորգյանը:
Ամենամեծ աստղադիտարանում աշակերտներն ապշել էին` տեսնելով հսկայական աստղադիտակը, որը բերվել էր Գերմանիայից և կառավարվում էր համակարգիչների միջոցով. նրանք կարծես հայտնվել էին «կինոյի աշխարհում»:
Ուղևորության միակ անավարտ մասն այն էր, որ դպրոցականները հնարավորություն չունեցան աստղադիտակին մոտից ծանոթանալու և աստղերին նայելու: Դա էլ հաջորդ անգամ…