Երեխայի զարգացումն ըստ ամիսների․ տասներորդ ամիս

Այս տարիքում երեխաները դրսևորում են նշանակալի փոփոխություններ ֆիզիկական, հոգեբանական և սոցիալական զարգացման ոլորտներում։ Այս հոդվածում կանդրադառնանք տաս ամսական երեխայի զարգացման հիմնական առանձնահատկություններին։

1. Ֆիզիկական զարգացում

- Շարժողական հմտություններ. Տաս ամսական երեխաները սովորաբար արդեն կարողանում են նստել առանց աջակցության, սողալ, կանգնել՝ պահելով իրենց կահույքի կամ մեծահասակների օգնությամբ։ Որոշ երեխաներ կարող են նույնիսկ փորձել քայլել՝ պահելով կահույքը կամ մեծահասակների ձեռքերը։

- Մանր շարժումներ. Երեխաները սկսում են զարգացնել մանր շարժումները, օրինակ՝ բռնել փոքր առարկաներ բթամատի և ցուցամատի միջև (այսպես կոչված «քթի բռնում»): Նրանք կարող են փորձել բռնել խաղալիքները, ուտելիքը կամ այլ առարկաներ և փոխանցել դրանք մի ձեռքից մյուսը։

- Սնուցում. Այս տարիքում երեխաները սկսում են ավելի ակտիվ հետաքրքրություն ցուցաբերել պինդ սննդի նկատմամբ։ Նրանք կարող են փորձել ուտել ինքնուրույն՝ օգտագործելով մատները կամ փոքր գդալը։

2. Կոգնիտիվ զարգացում

- Ճանաչողական հմտություններ. Տասն ամսական երեխաները սկսում են ավելի լավ հասկանալ պատճառահետևանքային կապերը։ Օրինակ, նրանք կարող են հասկանալ, որ եթե գնդակը գցեն, այն կընկնի հատակին, կամ որ կոճակը սեղմելով կարելի է միացնել լույսը։

- Խաղեր և հետաքրքրություն. Երեխաները սկսում են հետաքրքրվել խաղալիքներով, որոնք պահանջում են պարզ գործողություններ, օրինակ՝ տուփի մեջ առարկաներ դնելը կամ դրանք դուրս հանելը։ Նրանք նաև սիրում են կրկնել մեծահասակների գործողությունները, ինչպիսիք են հեռախոսով խոսելը կամ գիրքը «կարդալը»։

- Ուշադրություն. Այս տարիքում երեխաները կարող են ավելի երկար ուշադրություն դարձնել մեկ առարկայի կամ գործունեության վրա, թեև նրանց ուշադրությունը դեռևս բավականին կարճատև է։

3. Լեզվական զարգացում

- Հնչյուններ և բառեր. Այս շրջանում երեխաները սկսում են արտաբերել պարզ հնչյուններ և բառեր, ինչպիսիք են «մամա», «պապա», «բա-բա»: Նրանք կարող են նաև փորձել կրկնել մեծահասակների արտասանած բառերը կամ հնչյունները։

- Հաղորդակցություն. Երեխաները սկսում են օգտագործել ժեստեր և ձայնային ազդանշաններ՝ ցույց տալու իրենց ցանկությունները կամ զգացմունքները։ Օրինակ, նրանք կարող են ձեռքերը մեկնել, երբ ուզում են, որ իրենց վերցնեն, կամ գլխով անեն «ոչ»՝ արտահայտելով իրենց դժգոհությունը։

4. Սոցիալական և էմոցիոնալ զարգացում

- Կապվածություն. Տաս ամսական երեխաները սովորաբար ունենում են ուժեղ կապվածություն իրենց հիմնական խնամողների հետ (սովորաբար մայրիկի կամ հայրիկի հետ): Նրանք կարող են անհանգստանալ, երբ ծնողները հեռանում են, և ուրախանալ, երբ նրանք վերադառնում են։

- Զգացմունքների արտահայտում. Այս տարիքում երեխաները սկսում են ավելի հստակ արտահայտել իրենց զգացմունքները, ինչպիսիք են ուրախությունը, դժգոհությունը, զայրույթը կամ վախը։ Նրանք կարող են նաև ցուցաբերել համակրանք այլ մարդկանց նկատմամբ, օրինակ՝ լաց լինել, երբ մեկ ուրիշը լաց է լինում։

- Հետաքրքրություն այլ երեխաների նկատմամբ. Նրանք կարող են հետաքրքրվել իրենց տարիքակից այլ երեխաներով, թեև նրանք դեռևս չեն խաղում միասին, այլ ավելի շուտ զուգահեռ են խաղում ։

 5. Խորհուրդներ ծնողներին

- Խաղալիքների ընտրություն. Ընտրեք խաղալիքներ, որոնք խթանում են շարժողական և կոգնիտիվ հմտությունները, օրինակ՝ խորանարդիկներ, բուրգեր, գնդակներ կամ երաժշտական խաղալիքներ։

- Կարդալ և խոսել.  Կարդացեք երեխային գրքեր և խոսեք նրա հետ՝ խթանելով լեզվական զարգացումը։ Օգտագործեք պարզ բառեր և ժեստեր՝ օգնելու երեխային հասկանալ ձեր ասածը։

- Անվտանգություն.  Քանի որ երեխաները դառնում են ավելի շարժուն, կարևոր է ապահովել, որ տունը անվտանգ է։ Հեռացրեք փոքր առարկաները, որոնք կարող են կուլ տալ, և ապահովեք կահույքը, որպեսզի երեխան չկարողանա վայր ընկնել։